Czym jest ślad węglowy przedsiębiorstwa i jak go obliczyć?

W tym artykule odpowiem na pytania czym jest ślad węglowy przedsiębiorstwa, jak go obliczać, ale również w jakim celu to robić.

Pojęciem śladu węglowego określa się sumę gazów cieplarnianych, emitowanych bezpośrednio lub pośrednio przez daną osobę, grupę lub przedsiębiorstwo.

Wyznaczony ślad węglowy zapewnia korzyści w aspekcie zarówno ekonomicznym, wizerunkowym, jak i środowiskowym.

Gwarantuje optymalizację procesu produkcji.

Po zapoznaniu się ze wszystkimi fazami procesu, umożliwia pozyskanie wiedzy o koniecznych do zastosowania modyfikacjach.

Pozwala ocenić, jaki jest wpływ danej jednostki na klimat i porównać ją pod tym względem z innymi.

Czym jest ślad węglowy przedsiębiorstwa?

Jak już zostało wyżej wspomniane, ślad węglowy w ujęciu ogólnym jest to ilość gazów cieplarnianych emitowanych przez daną osobę, organizację, produkt lub nawet wydarzenie w określonych fazach cyklu życia, w określonym czasie, wyrażona w ekwiwalentach CO2.

Wyróżniamy zatem m.in.:

• ślad węglowy organizacji, który obejmuje emisje spowodowane przez wszystkie jej działania, wliczając w to zużycie energii przez wykorzystywane przez nią budynki i środki transportu
• ślad węglowy produktu, obejmujący emisje spowodowane wydobyciem surowców, z których został wytworzony, produkcją, użytkowaniem oraz składowaniem (metoda określona jako: „od kołyski do bramy”), lub również recyklingiem po zużyciu („od kołyski do grobu”).

 Greenhouse Gas Protocol (GHG Protocol), czyli standard według którego organizacje obliczają swój ślad węglowy, dzieli emisje na 3 zakresy:

1. Emisje  bezpośrednie, pochodzące ze spalania paliw w źródłach, które są własnością organizacji, bądź są przez nią nadzorowane oraz emisje powstałe w procesach technologicznych.
2. Emisje pośrednie powstałe w wyniku wytwarzania energii elektrycznej i cieplnej dostarczanej do przedsiębiorstwa przez dostawców.
3. Inne emisje – najbardziej złożony zakres, który dotyczy pozostałych emisji pośrednich, będących poza kontrolą organizacji, ale przy uwzględnieniu całego łańcucha wartości, w tym w wyniku wytwarzania surowców lub półproduktów, gospodarowania odpadami, transportu, dojazdów do pracy i podróży służbowych pracowników, a nawet korzystania z produktów przez docelowych użytkowników, czy też wykorzystywania opakowań lub produktów po zakończonym cyklu ich życia.

Kolejne, projektowane i wdrażane zmiany prawne, rozszerzają grono przedsiębiorstw, które będą musiały wykazywać emisje ze wszystkich zakresów. 

Jak obliczyć ślad węglowy?

Na ślad węglowy składają się emisje takich gazów cieplarnianych, jak np. CO2, CH4, czy N2O w całym łańcuchu wartości.

Założeniem istnienia danych metodologii jest ujednolicenie liczenia śladu węglowego.

Ważne jest, by pamiętać, żeby raport z obliczeń spełniał wymagania dotyczące sprawozdawczości oczekiwane m.in. przez: GRI (ang. Global Reporting Initiative), CDP (ang. Carbon Disclosure Project), jak również GHG Protocol (w opcji dla organizacji oraz produktu).

Odnosząc się do istniejących metodologii, jedną z najpopularniejszych w Polsce jest „Publicly Available Specification 2050” (PAS 2050), czyli metoda obliczania emisji gazów cieplarnianych podczas cyklu życia produktów i usług.

Norma ISO 14067:2013 to natomiast norma międzynarodowa, która oprócz sposobu obliczania śladu węglowego, obejmuje także wytyczne dotyczące raportowania i udostępniania wyników.

Istnieją również inne metodologie dostosowane do poszczególnych branż, ich specyfiki i wyjątkowych uwarunkowań.

Najczęściej obliczany jest ślad węglowy organizacji z uwzględnieniem wszystkich spółek powiązanych w ramach grupy kapitałowej.

Dlaczego warto obliczać ślad węglowy organizacji?

Istnieje ku temu co najmniej 10 powodów 🙂

Społeczna odpowiedzialność biznesu (ang. Corporate Social Responsibility)

Odpowiedzialność przedsiębiorcy nie kończy się na spełnieniu wszystkich ciążących na nim wymagań formalnych i prawnych, ale polega także na zwiększaniu inwestycji w ochronę środowiska, która ma wpływ na efektywność i innowacyjność działalności gospodarczej.

Finansowanie inwestycji

Banki i inne instytucje finansowe obecnie już stale uwzględniają informacje o śladzie węglowym w procesach pozyskiwania finansowania.

Komunikacja z interesariuszami

Coraz częściej inwestorzy, klienci i inni interesariusze wymagają od organizacji informacji dotyczącej wielkości śladu węglowego. Coraz większą rolę zyskują ratingi ESG (takie jak CDP, Ecovadis, SMETA), które pomagają interesariuszom przygotowywać analizy i oceny.

Strategia ESG

Z powyższym wiąże się również fakt, iż analiza dotycząca śladu węglowego jest istotnym elementem strategii ESG przedsiębiorstw.

Ekoprojektowanie

Znajomość śladu węglowego organizacji umożliwia podejmowanie trafniejszych decyzji w ramach projektowania i rozwoju produktów.

Zmniejszanie kosztów

Organizacje mogą również dzięki niej efektywniej zarządzać poziomem emisji i w konsekwencji redukować koszty, w tym paliwa, wydatków na podróże służbowe, materiały biurowe, surowce.

Przewaga konkurencyjna

Uwzględniając potrzebę inwestycji w zmniejszanie śladu węglowego organizacji, można zyskać dla niej mocniejszą pozycję na rynku, jak również usprawnić stosowane procedury, co doprowadzi do szeroko pojętego rozwoju.

Raportowanie niefinansowe

Począwszy od raportowania za 2023 r., obowiązek uwzględniania informacji i emisjach firmy w raportowaniu niefinansowym będzie dotyczył wszystkich spółek zatrudniających powyżej 250 pracowników (raportowanie niefinansowe będzie tematem również innych moich wpisów).

Zerowa emisja netto (Net zero)

By dążyć do neutralności klimatycznej, przedsiębiorcy muszą znać i rozumieć swoje emisje.

Raportowanie do CDP

Czyli do jednej z najbardziej wiarygodnych organizacji non-profit, która prowadzi światowy system zbierania i ujawniania danych o wpływie na środowisko przez inwestorów, przedsiębiorstwa oraz miasta i regiony.

Przedsiębiorstwa, które w raportach zrównoważonego rozwoju operują pojęciem swojego śladu węglowego, podają jego wartość publicznie i przedstawiają działania realizowane w celu jego zmniejszenia, uznawane są za społecznie i środowiskowo odpowiedzialne.

Jak można obniżyć ślad węglowy przedsiębiorstwa?

Obliczenie wartości śladu węglowego może pomóc osobom zarządzającym przedsiębiorstwami zwrócić uwagę na potrzebę dokonania zmian w danej organizacji – poprzez obniżenie jego wartości.

Przykładowo, wyżej wskazana poprawa może mieć miejsce na skutek następujących działań:

• pracy nad lepszą efektywnością energetyczną (której poświęcę osobny wpis)
• lepszego zarządzania surowcami
• prawidłowej gospodarki odpadami i energią
• optymalizacji procesu produkcji – np. modyfikacji transportu, zastosowanie innych opakowań, współpraca z lokalnymi dostawcami.

Chociaż w naszym kraju nie funkcjonuje (jeszcze) powszechny obowiązek obliczania śladu węglowego przedsiębiorstwa, czy też jego produktów, to często jest to wymuszane przez rynek.

Duże organizacje międzynarodowe wymagają od swoich partnerów biznesowych podawania ich śladu węglowego. Jest to dla nich element zaznaczania społecznej odpowiedzialności biznesu.

To rosnący trend, który dotyka także mniejsze jednostki, co wspiera zrównoważony rozwój i ma pozytywny wpływ na środowisko naturalne.

Paulina Stępień
radca prawny

Photo by Marcin Jozwiak on Unsplash

***

Przedsięwzięcia mogące potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko

Zgodnie z art. 71 ust. 2 ustawy z dnia 2 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jedn. Dz.U.2022.1029, w dalszej części artykułu będę ją określać jako u.o.o.ś.), wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagane dla planowanych [Czytaj dalej…]